O zgadze i niestrawności

Domowe sposoby na zgagę - co jest dobre?

Domowe sposoby na zgagę potrafią rozprawić się z charakterystycznym uczuciem pieczenia w przełyku. Niekiedy jednak efekt ich działania bywa jednak krótkotrwały. Sprawdź, jakie domowe metody uchodzą za skuteczne, a także w jakich sytuacjach warto sięgnąć po środki farmaceutyczne.

 

Domowe sposoby na zgagę

Zgaga to nieprzyjemne uczucie pieczenia w przełyku, będące konsekwencją przedostania się soku żołądkowego do przewodu łączącego gardło z żołądkiem. Oznacza to, że bezpośrednią przyczyną zgagi jest refluks żołądkowo-przełykowy, czyli cofanie się treści żołądkowej do przełyku. Refluks skutkuje zgagą, gdyż kwaśny sok żołądkowy podrażnia błonę śluzową przełyku, wywołując charakterystyczne uczucie palenia, pieczenia czy szczypania.

Co pomaga na zgagę? Palenie w przełyku najczęściej jest spowodowane spożywaniem posiłków, które zwiększają produkcję soku żołądkowego. W takiej sytuacji pomocne mogą okazać się domowe sposoby na zgagę. Nie zawsze jednak będą one skuteczne. Jeśli walka z pieczeniem w przełyku domowymi sposobami nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, warto sięgnąć po środki farmakologiczne. Należy jednak pamiętać, że przyczyną uporczywej zgagi może być choroba refluksowa, która najczęściej jest wynikiem niewłaściwie działającego zwieracza przełyku. Wówczas konieczna będzie wizyta u specjalisty.

 

Migdały na zgagę

Jak pozbyć się zgagi domowym sposobem? Jednym z takich sposobów na zgagę mogą być migdały. Śledząc wyszukiwane przez internautów tematy odnośnie palenia w przełyku, można się przekonać, że pytanie – czy migdały pomagają na zgagę, należy do najczęściej wpisywanych w pole wyszukiwarki internetowej.

Co na temat płatków migdałowych na zgagę sądzą specjaliści? Naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie zalecają aby z paleniem w przełyku walczyć poprzez spożywanie produktów, które hamują wydzielanie kwasu żołądkowego. Do takich produktów zaliczają się także migdały [Kowalski, Kowalska].

 

Mleko na zgagę

Wiele osób poszukuje informacji na temat tego, czy mleko pomaga na zgagę. Internautów nurtuje także pytanie, czy mleko na zgagę ma być ciepłe czy zimne. W Internecie nie brakuje porad w tym zakresie, jednakże nie zawsze są one zgodne z wiedzą naukową.

Jak przekonują Maria Śmiechowska i Magdalena Cugowska, dobre rezultaty w walce ze zgagą przynosi tzw. dieta biała, w skład której wchodzą takie produkty jak woda, mleko, ziemniaki, chude ryby i chudy drób. Zaletą mleka ma być duża zawartość wapnia, które zobojętnia kwas żołądkowy. Ponadto wapń może także przyczynić się do lepszego napięcia zwieracza przełyku, co także może zminimalizować ryzyko refluksu.

Jednakże, jak przekonuje Instytut Żywności i Żywienia, w nadkwaśności żołądka zalecane jest mleko odtłuszczone, najlepiej 0,5 -1 proc. Generalnie należy pamiętać, że tłuste pokarmy (w tym tłuste mleko) mogą przyczynić się do opóźnionego opróżniania żołądka, co może sprzyjać zarzucaniu kwaśnej treści do przełyku [Śmiechowska, Cugowska]. Z tego powodu warto połączyć oba domowe sposoby i wypróbować mleka migdałowego na zgagę, które ma niską zawartość tłuszczu, a dodatkowo jest wyprodukowane z migdałów, które hamują wydzielanie soku żołądkowego.

W obliczu dylematu, czy wybrać mleko ciepłe czy zimne, doraźną ulgę przy pieczeniu w przełyku powinno przynieść schłodzone. Nie zaleca się jednak spożywania ani zbyt zimnego, ani zbyt gorącego [Kowalski, Kowalska].

 

Soda oczyszczona na zgagę

Duże zainteresowanie wzbudza kwestia stosowania sody na zgagę. Woda z sodą na zgagę to jedna z najstarszych metod radzenia sobie z pieczeniem w przełyku, zaczerpnięta z medycyny ludowej i stosowana przez nasze babcie i prababcie. Jak do tej kwestii podchodzi nauka?

Soda oczyszczona jest silnie zasadowa. Wypicie wody z sodą skutkuje natychmiastową neutralizacją kwasu w żołądku, przynosi więc ulgę osobom cierpiącym na zgagę. Zalecane proporcje to pół łyżeczki sody oczyszczonej zmieszanej w co najmniej 125 ml wody [GI Society Canadian Society of Intestinal Research].

Należy jednak pamiętać, że długotrwałe stosowanie sody oczyszczonej na zgagę ma skutki uboczne. Mianowicie może zmienić pH żołądka na zasadowe, co przyczyni się do tego, że żołądek będzie produkował więcej kwasów, co w konsekwencji może doprowadzić do uszkodzenia błony śluzowej żołądka [Shaw]. Ponadto długotrwałe spożywanie sody lub w zbyt dużej ilości może przyczynić się do zasadowicy metabolicznej, która najczęściej manifestuje się zaburzeniami ze strony układu krążenia (zwłaszcza niewłaściwą pracą serca) oraz nerwowego (m.in. zaburzeniami świadomości) [Nichols, Wason, Gonzalez del Rey, Benfield & Al-Abri, Olson].

 

Zioła na zgagę

Kolejnym domowym sposobem wartym uwagi są zioła na zgagę i nadkwasotę. Generalnie rośliny zielne znajdują zastosowanie w wielu różnych dolegliwościach gastrycznych. Jakie zioła na zgagę warto wybrać? Zwolennicy medycyny naturalnej polecają między innymi:

• koper włoski,
• rumianek,
• kminek,
• prawoślaz lekarski,
• lukrecję,
• nagietek,
• imbir.

Koper włoski stosuje się na różnego rodzaju dolegliwości żołądkowo- jelitowe, między innymi przy zarzucaniu treści pokarmowej do przełyku, ze względu na to, że wspomaga trawienie, a zatem może wpłynąć na odciążenie żołądka. Jednakże należy podkreślić, że brakuje badań, które potwierdzałyby skuteczność kopru włoskiego na zgagę.

Kwestią sporną pozostaje stosowanie mięty na zgagę. Mięta pieprzowa jest jedną z najstarszych roślin leczniczych i jedną z najpopularniejszych. Napary z mięty stosowane są powszechnie przy bólach żołądka, niestrawności, zaburzeniach trawienia, wzdęciach, a także zgadze. Należy jednak zaznaczyć, że mięta wskazana jest zwłaszcza przy niestrawności przebiegającej z zaburzeniami wydzielania kwasów żołądkowych, co oznacza, że może nasilać wydzielanie soku żołądkowego [Kania, Baraniak, Grys]. Z drugiej jednak strony, mięta pieprzowa zawiera menton, który łagodzi podrażnienie błon śluzowych [Kandefer-Szerszeń, Król, Skalicka-Woźniak, Stepulak].

Rumianek na zgagę stosowany jest od lat z uwagi na działanie przeciwzapalne i łagodzące podrażnioną błonę śluzową. Warto jednak podkreślić, że roślina wykazuje także właściwości przeciwwrzodowe oraz przeciwdrobnoustrojowe [Grys, Kania, Baraniak].

Remedium na zgagę może być także wywar z lukrecji, który powlecze przełyk i żołądek żelem osłonowym, przynosząc ukojenie. Podobne działanie wykazuje prawoślaz lekarski oraz siemię lniane czyli nasiona lnu. Śluzy z tych roślin działają osłonowo na błonę śluzową przewodu pokarmowego.

 

Naturalne sposoby na zgagę

Zgodnie z powyższym, dieta przy zgadze odgrywa kluczową rolę w zmniejszaniu dolegliwości. Wskazane jest nie tylko spożywanie produktów, które hamują wydzielanie kwasu żołądkowego, ale także wyeliminowanie pokarmów, które zwiększają ilość soku w żołądku. Zatem co jeść na zgagę, a czego unikać?

Do produktów, których należy się wystrzegać zaliczają się:

• kawa,
• herbata,
• alkohol,
• napoje gazowane,
• owoce cytrusowe i soki z tych owoców,
• pomidory,
• czekolada,
• orzeszki ziemne,
• ostre przyprawy,
• wywary kostne i grzybowe,
• groch,
• fasola.

Z badań prowadzonych przez Marię Śmiechowską i Magdalenę Cugowską wynika, że największe nasilenie zgagi występuje u osób spożywających słodycze. Badania prowadzone na grupie 90 osób z chorobą refluksową wykazały, że u 71 proc. zjedzenie czekolady skutkowało nasileniem objawów. Drugie miejsce wśród produktów wywołujących zgagę zajęły ostre przyprawy. Nasilenie objawów zanotowano u 64 proc. badanych. Kolejne dwa miejsca zajęły napoje gazowane (57 proc.) i alkohol (56 proc.).

Duża rolę w łagodzeniu zgagi odgrywa także ilość spożywanych posiłków w ciągu dnia oraz wielkość porcji. Zalecane jest jedzenie 4-5 niewielkich, lekkostrawnych posiłków, żeby nie przepełniać żołądka. Ważne jest także przyrządzanie potraw - najlepiej postawić na gotowanie w wodzie lub na parze oraz duszenie bez wcześniejszego obsmażania. Niewskazany jest ponadto pośpiech w jedzeniu. Zaleca się także, by unikać jedzenia późnym wieczorem, przed snem, co wpływa nie tylko na osłabienie perystaltyki żołądka ale także pozycja leżąca w czasie snu sprzyja zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku.

Opisane wyżej badanie na grupie 90 osób wskazało także na istotną rolę stresu w pojawieniu się zgagi. U 77 proc. respondentów refluks występował pod wpływem wzmożonego napięcia nerwowego [Śmiechowska, Cugowska].

Podsumowując, nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co jest najlepsze na zgagę, gdyż dobór produktu łagodzącego dolegliwości jest kwestią indywidualną. Wiadomo jednak, że każda osoba borykająca się z uczuciem palenia w przełyku powinna zachować odpowiedni balans pomiędzy posiłkami nasilającymi a hamującymi wydzielanie soku żołądkowego. Do tego wskazana jest lekkostrawna dieta, skomponowana z niewielkich posiłków, które powinny być spożywane regularnie i bez pośpiechu.

Jeśli mimo tego zgaga się pojawia, można spróbować ją złagodzić opisanymi wyżej domowymi sposobami. Jeśli nie przyniosą one poprawy, warto sięgnąć po środki farmaceutyczne dostępne w aptekach. Nie powinno się jednak stosować ich długotrwale. Jeśli po miesiącu regularnego stosowania objawy nie ustąpią, należy zasięgnąć porady lekarza.

Powiązane artykuły:

Przykładowa dieta na zgagę >>
Dieta lekkostrawna - co jeść? Przepisy na dania lekkostrawne >>
Leczenie farmakologiczne czy domowe sposoby na zgagę? >>

 

Autor: Joanna Woźniak
Konsultacja merytoryczna: lekarz gastrolog Ewa Walecka-Kapica

 

Bibliografia:
1. Kowalski Radosław, Kowalska Grażyna, Nadkwaśność dieta zasadowa, Zdrowie i uroda 2015/01/01, s. 50-51.
2. Dudkowiak Robert, Poniewierska Elżbieta, Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej przełyku, Family Medicine & Primary Care Review 2012, 14, 4: 586–591.
3. Śmiechowska Maria, Cugowska Magdalena, Rola żywności i żywienia w chorobie refluksowej, Bromat. Chem. Toksykol.– XLIV, 2011, 3, str. 298-304.
4. Bartuzi Zbigniew, Choroba refluksowa przełyku – standardy diagnostyki i leczenia, Alergia, 2015, 3: 29-35.
5. https://badgut.org/information- centre/a-z-digestive -topics/baking-soda-for-heartburn/  [dostęp 22.03.2021 r.]
6. https://ncez.pl/upload/ zalecenia-dietetycy_cdo_ncez_ choroba_refluksowa_przelyku_2019.pdf  [dostęp 22.03.2021 r.]
7. David H. Shaw, Drugs Acting on the Gastrointestinal Tract, Pharmacology and Therapeutics for Dentistry (Seventh Edition), 2017.
8. Nichols M.H., Wason S., Gonzalez del Rey L., Benfield M., Baking soda: a potentially fatal home remedy, Pediatr Emerg Care 1995 Apr;11(2):109-11.
9. Suad A. Al-Abri, Kent R. Olson, Baking Soda Can Settle the Stomach but Upset the Heart: Case Files of the Medical Toxicology Fellowship at the University of California, San Francisco, J Med Toxicol. 2013 Sep; 9(3): 255–258.
10. Anna Grys, Małgorzata Kania, Justyna Baraniak, Rumianek – pospolita roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych, Postępy Fitoterapii 2/2014, s.90-93.
11. Małgorzata Kania, Justyna Baraniak, Anna Grys, Ziołolecznictwo i zalecenia żywieniowe według św. Hildegardy z Bingen. Cz. II, Postępy Fitoterapii 2/2014, s.104-109.
12. Kandefer-Szerszeń Martyna, Król Sylwia, Skalicka-Woźniak Krystyna, Stepulak Andrzej, Aktywność biologiczna i farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych, Post. Hig. Med. Dośw. (online), 2013/67, s.1000-1007.
13. Matthew Banks, Choroba refluksowa przełyku: najnowsze badania i postępowanie, tłum. Paweł Lesiak, Medycyna Po Dyplomie vol 19, nr 10, październik 2010.