O zgadze i niestrawności

Sok żołądkowy - co to jest? Skład i pH

Sok żołądkowy to jeden z płynów trawiennych. Dzięki niemu dochodzi do trawienia białek i tłuszczy, a także ochrony organizmu przed działaniem patogenów chorobotwórczych dostających się do żołądka razem z pożywieniem. Jakie powinno być prawidłowe pH soku żołądkowego?

Czym jest sok żołądkowy?

Sok żołądkowy to specjalny płyn wydzielany przez gruczoły trawienne żołądka. Stanowi on jedną z wydzielin wspólnie określanych jako soki trawienne. Pełnią one specyficzną rolę w ludzkim organizmie, która przede wszystkim polega na trawieniu spożytego pokarmu.

Cechą charakterystyczną soku żołądkowego jest jego bezbarwność, przezroczystość oraz kwaśny odczyn. Za Adamem Bochenkiem i Michałem Reicherem publikującym dane dotyczące m.in. układu trawiennego w „Anatomii człowieka” należy powtórzyć, że ludzki organizm dziennie wytwarza od 2 do 3 litrów tej ogromnie ważnej dla właściwego funkcjonowania przewodu pokarmowego cieczy. Sok żołądkowy bardzo dobrze radzi sobie z rozkładaniem białek, eliminacją groźnych dla ustroju drobnoustrojów chorobotwórczych, słabiej natomiast rozkłada tłuszcze.

Posiłki trafiające do żołądka są gromadzone w jego środkowej części, rozpychając wcześniej skonsumowane potrawy na obrzeża żołądka, cały czas będąc w kontakcie z sokiem żołądkowym. Kiedy pokarm zostaje rozdrobniony i połączony z sokiem żołądkowym przesuwa się do dwunastnicy.

 

Skład soku żołądkowego

Sok żołądkowy składa się z kilku elementów. Kwas solny w żołądku stanowi podstawowy jego komponent. Odczyn jego pH wynosi ok 1,5. To wyjątkowo żrąca substancja produkowana przez komórki okładzinowe. Jego rolą jest niszczenie groźnych dla organizmu bakterii i drobnoustrojów, które przedostają się do układu pokarmowego razem z pożywieniem. Drugą istotną funkcją kwasu solnego jest działanie na enzymy trawienne w żołądku aktywujące je, czyli pobudzające do pracy. Na szczęście kwas solny jest niebezpieczny tylko dla patogenów, nie dla ścian żołądka pokrywających go od wewnątrz. Dzięki śluzowi obficie wyścielającemu żołądek kwas solny nie przedostaje się na zewnątrz.

Zgodnie z zestawieniem zamieszczonym w „Gastroenterologii Nettera” pod redakcją M.H. Flocha pozostałe składowe soku żołądkowego to:

• podpuszczka (która powoduje trawienie białek mleka);
  śluz (o którym była mowa już wcześniej ma około 1 mm grubości. Chroni on błonę śluzową żołądka przed żrącym kwasem solnym, ale także przed urazami mechanicznymi, czynnikami chemicznymi oraz przed samotrawieniem);
•  pepsynogen (odpowiedzialny za trawienie białek);
• lipaza (której zadaniem jest trawienie tłuszczy);
• elektrolity (przede wszystkim jony wodorowe, potasowe, chlorkowe, sodowe, wodorowęglanowe);
• czynnik wewnętrzny (glikoproteina).

 

PH soku żołądkowego

Jakie jest pH żołądka? Norma dla tego narządu oscyluje wokół 1 do 2, a nawet 2,5. Jednak bazując na wiedzy pochodzącej z wcześniej przytoczonych źródeł za najbardziej pożądaną wartość uznaje się 1,5 pH. Mówiąc ściślej chodzi o kwasowość soku żołądkowego. W tak kwaśnym środowisku jest możliwe niszczenie mikrobów, które mogłyby zagrażać organizmowi, czyli wirusów, bakterii, drobnoustrojów, a nawet jaj pasożytów.

Niewłaściwy poziom kwasowości soku żołądkowego wpływa też negatywnie na trawienie tłuszczy, a to z kolei wiąże się z większą trudnością w przyswajaniu przez organizm witamin i minerałów.

 

Funkcje soku żołądkowego

Funkcją soku żołądkowego w ustroju jest trawienie spożytego pokarmu. Do zadań soku żołądkowego należy rozkładanie białek, likwidacja zagrażających ustrojowi drobnoustrojów oraz rozkład tłuszczy. Ponadto kwas solny, będący składnikiem soku żołądkowego, wspiera wchłanianie wapnia i żelaza.

Opisując rolę soku żołądkowego warto przytoczyć podział zaproponowany przez Stanisława Konturka, publikującego swoje tezy w „Fizjologii człowieka”. Według niego istnieją trzy fazy regulacji wydzielania żołądkowego:

1. głowowa (określana też jako nerwowa) – w tym stadium wydzielanie soku żołądkowego następuje poprzez impulsy przewodzone przez nerwy błędne. Te impulsy pochodzą m.in. ze zmysłu węchu, wzroku, czy dotyku. Dochodzi tutaj do odruchów zarówno warunkowych, jak i bezwarunkowych. Widząc, czy czując zapach jakiejś potrawy żołądek zaczyna przygotowywać się na jej przyjęcie;
2. żołądkowa – w tej fazie pokarm już trafia do żołądka. Kontaktując się z błoną śluzową żołądka oddziałuje na komórki dokrewne G, które uwalniają do krwi gastrynę. Hormon ten uruchamia proces wydzielania gruczołów błony śluzowej żołądka;
3. jelitowa – na tym etapie pokarm przesuwa się do dwunastnicy. Mamy tu do czynienia z jednoczesnym pobudzaniem (odpowiadają za to gastryna oraz cholecystokinina) i hamowaniem treści żołądkowej (tej czynności pilnuje sekretyna). Komórki odbierając sygnały płynące z organizmu odpowiednio sterują produkcją soku żołądkowego.
   Podsumowując: co trawi sok żołądkowy? Ogólnie rzecz ujmując sok żołądkowy ma za zadanie trawić białka i tłuszcze.

Podsumowując: co trawi sok żołądkowy? Ogólnie rzecz ujmując sok żołądkowy ma za zadanie trawić białka i tłuszcze.

Powiązane artykuły:

Alginian sodu (E401) - właściwości. Czy jest szkodliwy? >>
Substancje zobojętniające soki żołądkowe >>
Gdzie jest żołądek? Budowa i funkcje >>

 

Autor: Olga Tomaszewska

Konsultacja merytoryczna: lekarz gastrolog Ewa Walecka-Kapica

 

Bibliografia:
1. Brzezińska Justyna, Obniżona kwasowość żołądka: przyczyną anemii, otyłości a nawet alergii i chorób autoimmunologicznych, DietPoint, 1(2)/2019, s. 4-8.
2. Konturek Stanisław, Fizjologia człowieka, Edra Urban & Partner, 2019, Wrocław, ISBN 9788366310094.
3. Bochenek Adam, Reicher Michał, Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020, Warszawa, 13, ISBN 9788320043235.
4. Floch M.H., Gastroenterologia Nettera, Elsevier Urban & Partner, 2010, s. 115–124, Wrocław, ISBN 978-83-7609-185-3.
5. Bielecki K., Praktyczne zastosowanie kwasów organicznych w regulacji zaburzeń wydzielania żołądkowego u pacjentów z chorobami górnego odcinka przewodu pokarmowego – badanie obserwacyjne, Medycyna Rodzinna, 1/2011.